15-21 MART TÜKETİCİYİ KORUMA HAFTASI
GİRİŞ:Yurdumuzda,15-21 mart arası Tüketiciyi Koruma Haftası olarak belirlenmiştir.Bu tarihler arasında öğrencilere tüketici olarak, haklarının neler olduğu ve gerektiği zaman bu haklarını korumak için neler yapabilecekleri,nerelere başvurabilecekleri hakkında bilgiler verilir.
TÜKETİCİ HAKLARININ ORTAYA ÇIKIŞI VE EVRENSEL TÜKETİCİ HAKLARI
Tüketim faaliyeti insanlığın doğuşu ile ile başlamıştır. Önceleri kendisi hem üreten hem de tüketen olan tüketicinin korunması gereği pek önemsenmemiştir , ancak toplumda zaman içinde rollerin ayrılması, üreticilerin özellikle ekonomik yönden güçlenmesi ve kısa sürede örgütlenmeye başlaması nedeni ile tüketiciler giderek mağdur olmuş ve tüketicinin korunması kavramı gelişmeye başlamıştır.
TÜKETİCİ HAKLARI
Ülkemizin de taraf olduğu 1985 tarihli Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 adet temel ve evrensel tüketici hakkı vardır. Bunlar sırasıyla aşağıdaki gibi sıralanabilir.
Temel ihtiyaçların karşılanması hakkı: Barınma,ısınma, aydınlanma, içecek ve kullanacak su bulma,haberle şme, ulaşım tüketicilerin en temel ihtiyaçlarıdır.
Her tüketici, bu temel ihtiyaçların karşılanmasını talep edebilir.
Sağlık ve güvenlik hakkı: Satışa sunulan her türlü mal ve hizmetin insan yaşamı ve sağlığı açısından kullanıcısına zarar vermeyecek durumda olmasıdır.
Bilgi edinme hakkı; Tüketicinin mal ve hizmeti satın alırken doğru karar verebilmesinin sağlanması için tüketicinin gerekli bilgilere ulaşabilmesi ve zararlı, yanıltıcı reklamdan, etiketten, ambalajdan korunmasıdır.
Eğitilme hakkı: Tüketicinin hak ve çıkarlarını koruyabilmesi, tüketici bilincine sahip olması için eğitim kurumlarında eğitilmesidir.
Zararların giderilmesi hakkı: Satın alınan mal veya hizmetten dolayı tüketicinin uğramış olduğu zararın giderilmesi, o mal veya hizmetin yeniden tüketiciye ulaştırılmasıdır.
Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı: Sağlık koşullarına uygun bir çevrenin oluşumunda ülke ve doğal kaynakların doğru kullanımı ile çevrenin korunması, temiz ve sağlıklı bir şekilde gelecek nesillere bırakılmasıdır.
Ekonomik çıkarların korunması hakkı:
Tüketiciye kıyaslama imkanı verecek çeşitte mal ve hizmetin en uygun fiyattan sunulması, satış sonrası her türlü teknik destek ve servisin tüketiciye ulaştırılmasıdır.
Seçme hakkı: Tüketicilerin çeşitli ürün ve hizmetlere istedikleri zaman ulaşabilmeleri anlamındadır. Rekabetin tam olarak işlemediği pazarlarda devlet aksaklıların giderilmesi için yapacağı düzenlemeler ile uygun kalite ve fiyatlarda mal ve hizmetlerin tüketicilere sunulmasını sağlamalıdır.
Temsil edilme, Örgütlenme, Sesini duyurma hakkı: Yukarıda sayılan hakların elde kullanılabilmesi, tüketicilerin haklarını koruyabilmeleri, mağduriyetlerinin giderilmesinde bir araya gelerek güç birliği oluşturmaları ve hükümetlerin ekonomik ve siyasi politikaların da dikkate alınma ve kamu kurumlarında temsil edilebilmesidir.
KUSURLU MAL ALANLARIN HAKLARI NELERDİR?
Alışverişlerinizde:
Satın aldığınız mallardan belirli standartları bekleme hakkına sahipsiniz.
Aldığınız malda hiçbir ayıp olmamalıdır.
Ambalajında , kılavuzunda yada reklamlarında belirtilen veya satıcının vaat ettiği özelliklere sahip olmalıdır.
Herhangi bir malı satın alırken sözleşme yapmadıysanız,satıcı ile olan her türlü konuşmanız sözleşme sayılır.
Bir malı aldıktan sonra ayıplı olduğunu fark ederseniz; Satın aldığınız tarihten itibaren 15 gün içinde Şunlardan birini yapma hakkına sahipsiniz.
Ayıplı malın değiştirilmesini,
Ödediğiniz bedelin iadesini,
Ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirilmesini,
Ücretsiz olarak tamirini talep edebilirsiniz.
Eğer malın ayıbı gizli ise veya hile ile gizlenmişse, hakkınız 2 yıldır.
Ayıplı bir maldan dolayı maddi veya manevi bir zarara uğramışsanız bu zararınızı, Satıcı veya Üretici veya ithalatçı karşılamak zorundadır
Bir şikayetin çözümlenmesinde zorlanıyorsanız daha fazla çaba gösterin.
Size zorluk çıkaran veya yardımcı olmayan satıcıya, hakem heyetine gideceğinizi söylemeniz bile yeterli olabilecektir. Haklı olduğunuza inanıyorsanız, hakkınızı aramak için size gösterilen tüm yollara başvurun. Zira böyle bir durumda hakkınızı aramazsanız sadece sizin zarara uğramanız değil, aynı zamanda tüketiciye saygılı olmayan satıcıyı ödüllendirmek ve başkalarının da benzer zararlara uğramasına sebep olmak anlamına gelir
TÜKETİCİ HAKLARINI KORUYAN KURUM VE KURULUŞLAR
.Satın aldığınız bir mal ayıplı veya arızalı çıktıysa ve bütün çabalara rağmen sorununuzu çözemediyseniz şu kurumlara başvurabilirsiniz;
1-Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri
2- TC. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
3- Sanayi ve Ticaret İI Müdürlükleri
4-Tüketici Sorunlarına bakmakla görevli mahkemeler
5- Bulunduğunuz yerdeki tüketicinin korunmasına yönelik olarak faaliyet
gösteren dernek veya vakıflar
6-Etiket mecburiyetini uygulama konusundaki şikayetler için belediyeler
YURDUMUZDA TÜKETİCİYİ KORUMA FAALİYETLERİ
Tüketici hakları ve tüketicinin korunmasına yönelik gelişmelerin batılı ülkelerde son derece ilerlemişolduğu görülmektedir. Ancak ülkemizde bu konudaki girişimlerin son on yıl zarfında hareketlenme gösterdiği gözlenmektedir Son yıllarda ülkemizde tüketicinin korunmasına yönelik yasal düzenlemelerde hızlanma kaydedilirken, aynı amaca yönelik çok sayıda resmi, yarı resmi kurum ve kuruluş kimlik kazanırken,bir çok sivil toplum örgütü de tüketici hakları ve tüketicinin korunmasına yönelik çeşitli faaliyetlere önderlik etmektedir.
TÜKETİM İLE İLGİLİ GÜZEL SÖZLER:
BİLİNÇSİZ,AMAÇSIZ,GEREKSİZ YAPTIĞINIZ HER HARCAMA VE TÜKETİM
DOĞA İNSAN DENGESİNİ BOZUYOR,ÇEVREYİ KİRLETİYOR VE YAŞLI DÜNYAMIZIN SONUNU HIZLANDIRIYOR.
BİLİNÇLİ TÜKETİCİ OLMAK CİMRİ OLMAK DEĞİLDİR, GÜNÜMÜZDE BİR ZORUNLULUKTUR
HAFTAYLA İLGİLİ ŞİİRLER
TÜKETİCİ HAKLARI
Satın aldığın malda,
Hiç kusur olmamalı.
Belirtilen özelliklere
Tümüyle uygun olmalı
Eğer böyle değilse
Yapacağın şeyler var.
Güzel vatanımızda,
Sana destek yerler var.
Belediyeden başla,
Hakem Heyeti’nde dur.
Oralarda olmazsa,
Ticaret Müdürlüğünü bul.
Sakın vazgeçme,yılma
Sonuna kadar diren.
Haklarını kullan ki;
Aldığın malı beğen.
Ayşe Açıkalın
EY TÜKETİCİ KARDEŞ
Kusurlu mal aldıysan ,
Sakın hakkını yedirme.
Sessiz sakin kalıpta
Bir köşeye çekilme
Senin de hakların var,
Parana yazık etme.
Koş malını değiştir,
Göğsünü gere gere.
Satan kabul etmezse,
Git Hakem Heyeti’ne
Yine de olmuyorsa
Diğer yerleri dene
Ey tüketici kardeş
Sakın hakkını yedirme
Kusurlu mal alıp ta
Bir köşeye çekilme.
Ayşe Açıkalın
HAKLARINI ARA
Bir mal aldığın zaman,
Sözleşme yapmadıysan.
Sakın çözüm yok sanma,
Hiç boşuna gamlanma.
Satanın her dediği,
Bir sözleşme sayılır.
Hakkını ara diye,
Bu sana ilk adımdır
Malını değiştirmek için
On beş gün zamanın var.
Eğer hile yapılmışsa
Bu iki yıla çıkar
Paranın kıymetini bil
Bozuk mal satın alma,
Haklarını ara ki
Sonra pişmanlık duyma!
Ayşe Açıkalın
HAKKINI ARAMAYAN TÜKETİCİYE
Tüketici arkadaş,
Haklarını bilmiyor musun?
Aldığın mal kusurluysa
Neden susup duruyorsun?
Bozuk ürün aldın da
Ne çabuk razı oldun?
Hiç itiraz etmedin
Paranı yolda mı buldun?
Ayşe Açıkalın
SKEÇ:
Vatandaş Osman Emmi torunu için bir bilgisayar almaya gider.Torununu kıramayıp parayı zar, zor biriktirmiştir;
OSMAN EMMİ:
Kardaş bana bir bilgisayar ver eyisinden olsun.Şöyle torunuma layık olsun emme.İkinci sınıfa gidiyor.Proce mi ,perfomas mı ne ödevleri varmış ta, onlar için pek eyi olurmuş. Ne zamandır istiyodu zaten.
UYANIK SATICI:
Tabii amcacığım sen paradan haber ver yeterki .İşte elimdekilerin en iyisi bu.(Ceketinin koluyla bilgisayarın tozlarını siler.)
OSMAN EMMİ:
Ne kadar oluyo şinci bu alet?
UYANIK SATICI:Senin için bin lira yaparız.
OSMAN EMMİ :
Çok pahalıymış kardaş. Elimde hiç para kalmayacak biraz indirsen
UYANIK SATICI
Katiyyen olmaz.Çok süper bir bilgisayar bu.En son madel .Bununla her şeyi yapabilir torunun. Başına oturdu mu okula gitmiş gibi olur.
OSMAN EMMİ;
Peki al bakalım.(Tıkır tıkır paraları sayar.)
UYANIK SATICI;(Paraları sakalına sürer)Hayrını gör amca adresi ver de ben eve gönderirim.
Adresi yazar Osman emmi soğol deyip uzaklaşırken. Arkasından bağırır :
UYANIK SATICI
Alan veren gavur olsun. Satılan mal geri alınmaz haaa (Kendi kendine söylenir:) Oh be kurtuldum şu hurdadan amca yaşlı, torunu da küçük bu hurda onlara yeter
(İki gün sonra Osman Emmi bilgisayarcıda)
OSMAN EMMİ:
Kardaş verdiğin bilgisayar çürük çıktı.Hani her şey yapardı, en son modeldi.Açamadık bile.
UYANIK SATICI
Açmayı bilmiyorsan bana ne!
OSMAN EMMİ
Açmayı biliyoruz emme düğme içine kaçtı.Ya bana düzgün bir şey vir yada paramı vir
UYANIK SATICI
Tek kuruş vermem.Hem alan veren gavur olsun dedik.İkimizde gavur oluruz valla!(Satıcı sinirli hareketler yapar.)
(Osman emmi çaresiz peki der kara kara düşünerek evine gider.Tam okulun önünden geçerken aklına öğretmen hanım gelir.)
İçeriye bağırır;Ögretmen hanım kızııııım1
ÖĞRETMEN HANIM
Buyur Osman Emmi
OSMAN EMMİ:
Toruna bilgisayar aldıydım ya biliyon. Hem bozuk hem çürük çıktı.Bugün gittim. Ya paramı ya sağlam bilgisayar dedim ikisini de virmedi.Nirdeyse beni kovacaktı.Hanım kızım sen bilirsin,bana bi akıl vir.
ÖĞRETMEN HANIM
Üzülme Osman Emmi.Hakkını alacaksın.Anladığım kadarıyla senin bu satıcı kendini uyanık zannediyor.Bozuk bilgisayarı bilerek satmışa benziyor. İki yıl içinde hakkını arayabilirsin.Yarın git paranı iste.Vermezse Hakemler Heyeti ne şikayet edeceğini söyle.Yine vermezse Hakemler Heyetine git.Ama bence gerek kalmayacak.Paranı hemen verecek.
OSMAN EMMİ:
Sağol ögretmen hanım kızım.İçime su serptin.
(OsmanEmmi gider.Satıcı yine mi ,sen amada yapışık adamsın be diye bağırır.)
OSMAN EMMİ: Paramı vir,hakkımı sana yidirmem.Ben o parayı kolay biriktirmedim.
UYANIK SATICI;Virmezsem ne yaparsın der dalga geçerek.
OSMAN EMMİ:Şikayet ederim
UYANIK SATICI:
(Satıcı sırıtarak)Nireye
OSMAN EMMİ:(Bu sefer Osman Emmi sırıtarak)Hakemler Derneğine
(Uyanık satıcı birden panikler)
UYANIK SATICI:Sen orayı nerden biliyosun be!
OSMAN EMMİ (gülümseyerek):Bilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıp kardaş
UYANIK SATICI:Tamam tamam hemen getir bilgisayarı der, parayı verir
OSMAN EMMİ: (Parayı alır)Niye ben getirecekmişim.Gönderirken pek hevesliydin ya, bi zahmet aldırıver.
Ayşe Açıkalın
